برای نسل من سؤال های بسیاری جدی در مورد انقلاب و اهداف آن مطرح است . برای همین چند تا از این سؤالات کلیدی و اصلی را با استاد گرانقدر ، جناب آقای نوید در میان گذاشتیم:

·     انقلاب برای چه به وقوع پیوست ؟ اهداف و دستاورد اصلی انقلاب و رهبران انقلاب چه بود؟
حادثه بزرگی که در این ایام اتفاق افتاد ، در صحنه ملی و جهانی تأثیرات مثبت و شگرفی به همراه داشت ، در نتیجه می طلبد که گاهی تأملی روی این پدیده داشته باشیم و فرصت هایش را شناسایی کنیم و نسبت خودمان را با انقلاب و مأموریت و مسئولیتی که در مقابل این نعمت الهی داریم را بازگویی کنیم .
اصلی ترین هدف انقلاب و بنیانگذار و تئوریسین انقلاب ، ایجاد یک تحول در اندیشه و رفتار و افکار آدمیان و جامعه انسانی بوده و هست . همان رسالت و هدفی که انبیاء الهی تعقیب می کردند .
باید یک انسان جدیدی را تعریف و تربیت کنیم ، که در باورها ، در اندیشه ، در رفتار و در افکار با انسان مدرنیته متفاوت باشد ، اما این توجه هم داریم که در عصر حاضر ،  پدیده هایی برای انسان مهم است که ما هم برای آنها ارزش قائلیم . یک نمونه عینی اش توسعه و پیشرفت ، به مفهوم دقیق کلمه است ، یعنی ابعاد مختلف توسعه مثل ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی مورد توجه باشد ، که شاید واژه "رشد" از واژگان قرآنی بهتر از واژه توسعه ، گویای این مطلب باشد .
بنابراین هدف انقلاب ایجاد رشد و بالنگی در فرد و جامعه انسانی است. انسان رشد یافته ، زندگی رشد یافته ای خواهد داشت ، اقتصاد رشد یافته ، آموزش و پرورش و فرهنگ رشد یافته ، ادب ، هنر ، موسیقی ، ... و هر آنچه که مربوط به جامعه انسانی است را در اوج  خودش جستجو می کند و سعی می کند اینها را به کمال برساند . اما هیچکدام از اینها برای ما هدف نیستند ، همه اینها مسائلی در راستای آن هدفی که به دنبالش هستیم ، هستند .
چنانچه خداوند، فرموده : " إنَّ صلوتی و نسکی و محیای و مماتی لللّه رب العالمین" ، یعنی در همه افکار و رفتار من ، در هر فعالیتی که انجام می دهم ، یک گمشده ای وجود دارد و آن هم "للّله رب العالمین" است ، به مقام عبودیت رسیدن است .
انقلاب هم چنین ادعایی داشت . از این زاویه است که آدم احساس می کند که هر چه پای این اندیشه وقت بگذارد ، انرژی بگذارد ، عمر بگذارد ، سود برده و گناه انسان هایی که به گونه ای رفتار می کنند و عمل می کنند و عملکردشان این هدف مقدس را زیر سؤال می برد ، چه عظیم است .

·     آیا ما به این هدف رسیدیم ؟ آیا اینگونه افراد تربیت شدند ؟ و یا اینکه ما روز به روز از این هدف دورتر می شویم ؟

در این مسیر آسیب های جدی هم وجود دارد که نمی شود آنها را کتمان کرد .
اما در نگاه دینی ، تک آدم ها ارزشمند هستند . خداوند در سوره مائده /32 می فرماید : "من أحیاها  فکأنمّا ، أحیاً الناس جمیعا" ، اگر یک نفر را کسی زنده کند ، مثل این است که همه دنیا را ، همه ناس را و همه مردم را زنده کرده ، و نقطه مقابلش ،  اگر کسی یک نفر را بکشد مثل این است که همه انسانها را کشته .
تعبیری که امام در مورد شهید بهشتی به کار بردند ، این بود که گاهی یک انسان مساوی یک امت می شود.
 این از آن زیبایی های ارزش مداری انسان است . یعنی یک انسان به اندازه یک امت ، به اندازه یک جامعه ارزش دارد . اگر شما یک انسان را حیات ببخشید ، تربیت کنید ، احیا کنید ، زنده کنید مثل این است که همه آدمیان را زنده کردید و یکی در مقابل  یک امت ارزش مند است . از این نگاه ، اگر انقلاب یک نفر را درست کرد ، یعنی یک امت را درست کرد ، و از این یک نفرها فراوان داریم .
البته به زعم من ، معدل باورها و رفتارهای دینی عموم مردم هم سیر تکاملی را طی می کند . هرچند تک مورد هایی ، که این تک ها هم ممکن است زیاد باشند ، دیده می شود که سیر نزولی را طی می کنند .

·     چرا این هدف انقلاب در مورد همه افراد محقق نشد ؟ چرا همه مردم دارای تربیت دینی نشدند ؟
زندگی آدمیان به گونه ای توسط خداوند طراحی شده ، که عوامل پیدا و پنهان فراوانی ، مانند  شیطان ظاهر و شیطان باطن ، برای امتحان آنها وجود دارد .
و سختی کار هم در این است ، سختی کار تربیتی و هدایتی در همین هست که حتی آدم های خوب هر لحظه امتحان می شوند و هر لحظه در مقام تصمیم گیری قرار دارند ، تصمیم به سمت خیر یا تصمیم به سمت شر . حرکت به سمت خوبی ها و یا حرکت به سمت بدی ها . و تفاوت انسان با ملائک و حیوانها در همین است .
 انقلاب آمد انسانها را خوب کرد ، اما الزاماً تا آخر عمرشان این آدمها خوب باقی نمی مانند ، و هر آن یک آدم خوب می تواند بلغزد و عوامل لغزیدن هم فراوان است . بنابراین من با اینکه به آسیب ها اعتقاد دارم که متأسفانه وجود دارد و نفی اش هم نمی کنم ، اما همه آسیب ها را هم توطئه دشمن نمی دانم . عملکرد های خودمان به طور جدّ مهم تر از عملکرد دشمن است . در عین حال معتقدم که برآیند حرکت عمومی جامعه ان شاء الله به سمت مثبت است .

·     انقلاب همین یک هدف اصلی را داشت ؟
اهداف و دستاوردهای انقلاب بسیار زیاد بود اما من فقط به موارد اصلی آنها اشاره می کنم .
یکی دیگر از دستاوردهای انقلاب ، مسئله خودباوری است . انقلاب ، ما را به خودمان بازگرداند ، به تعبیر آن نویسنده ، بازگشت به خویشتن ، ما باور کردیم که هستیم ، باور کردیم که می توانیم باشیم . این باور از دستاوردهای بسیار ارزشمندی است که منشأ تحولات بسیار فراوان فرهنگی ، اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی قرار گرفته و می تواند قرار بگیرد و باید هشیار باشیم که این باور را مجدداً از ما نگیرند .
یکی از توطئه های بسیار هوشیارانه ، دشمن  این بود که ما را از درون تهی کنند . نه فقط نسبت به ما ، بلکه نسبت به دنیا ، نسبت به آنچه که غیر از خودشان بود ، در هند ، در آفریقا ، در چین ، در آسیا و در کشورهای اسلامی این کار را کردند و ما را از درون تهی کردند . لذا هر جا که گام گذاشتند ، ابتدا سعی کردند که آن ملت را از هویت خودشان خارج کنند ، سپس اندیشه ها و باور ها و افکار خودشان را حاکم کنند .
مثل یک لیوان آب ، این لیوان تا زمانی که پر باشد ، شما نمی توانید داخل آن آب بریزید ، زمانیکه مقداری یا همه آن لیوان را خالی کنید ، میزانی که توانستید از آن خالی کنید ، جا برای آب جدید باز می شود . دشمن با کشورهای استعمار شده این چنین رفتار کرد . ابتدا آنها را از درون خالی می کرد و سپس هویت خودش را جایگزین هویت آنها می کرد .
یکی از کارکردهای جدی ، انقلاب ما ، این بود که من هم می فهمم ، من هم می توانم ، من هم هویتی دارم . این باور که من هم می توانم ، از شاه بیت های اندیشه امام ، و انقلاب امام بود . امام آمد و ما را به خودمان بازگرداند ، خودباوری را به ما بازگرداند .

·     آیا اهداف رهبران انقلاب با خواسته های مردم یکی بود ؟ مردم در آن زمان چه می خواستند ؟
این طبیعی است که بین خواست رهبران با مردم فاصله وجود دارد ، به خصوص در جریانات ائدولوژیک و جریانان فکری و فرهنگی ، بین آنهایی که اندیشه دور دارند با آنهایی که توده مردم هستند فاصله به وجود می آید و رمز موفقیت هم همین است ، اگر رهبران مثل توده مردم سرگرم برنامه های روزمره شوند که نمی توانند چشم انداز بلند مدت داشته باشند و حرکت های بلند مدت را سامان بدهند . اما باید این فاصله را به حداقل رساند و یک زبان مشترک ایجاد کرد .
جامعه طیف های مختلف دارد ، بنابراین خواسته ها و نیازهای مختلفی هم دارد. اما نسلی که انقلاب کرد ، در یک نقطه به اشتراک رسیده بودند ، و آن این بود که این نیازهایمان را در پرتو اندیشه اسلامی جستجو کنیم و بدست بیاییم .در جریان انقلاب مارکسیست ها هم  شعار می دادند ، آنها شعارهای اقتصادی می دادند ، اما توده مردم استقبال نکردند ، اما مردم با اندیشه های امام همراهی کردند و همپای امام جلو آمدند. توده مردم ، عموم مردم به این باور رسیده بودند که هر خواسته ای دارند که به طور طبیعی تنوع هم داشت ، همه خواسته هایشان را در پرتو شعارهای این مرد دینی پی بگیرند و جستجو کنند ، در پرتو دین جستجو کنند .

·     خیلی افراد که انقلاب کردند ، بعد از انقلاب تغییر کردند و نظرشان متفاوت شد . چرا ؟
خیلی ها نه ، اما قبول دارم که تعدادی تغییر کردند . بله  بعضی ها بریدند .
حالا کمی از این طرف قضیه نگاه کنیم ، نه فقط به انقلاب خودمان ، بلکه انقلاب پیامبرمان و ائمه هم همین جور . ما هر لحظه سر چهارراه انتخاب هستیم ، یک راه نداریم ، هزاران راه داریم . آدم ها در این مسیر شناخته می شوند.
پیامبر (ص) به طلحه و زبیر ، لقب "سیف الاسلام" داده بودند. اما همین آدم ها روبروی حضرت علی ایستادند. این افرادی که امروز من و شما می شناسیم ، از اول که اینگونه نبودند، وگرنه پیامبر به آنها این القاب را نمی دادند .
انسان هم می تواند اوج بگیرد و جلو رود ، هم می توند یک پله ، یک پله پایین بیاید .

·     کلام آخر :
کلیت انقلاب ، موفقیت یا عدم موفقیت ، کارآمدی یا عدم کارآمدی انقلاب را با پدیده های محسوس نسنجیم . همه ما خوشحال می شویم که انرژی هسته ای ما رشد کرده ، همه خوشحال می شویم که علم سلول های بنیادی رشد پیدا کرد و همه ما از موفقیت های جامعه مان خوشحال می شویم ، اما هیچ کدام از اینها نباید ما را از آن عامل اصلی منحرف کند .
این ها عوامل موفقیت هستند اما عنصر اصلی ، عنصر انسانی انقلاب است . اگر تمام این آدمها ، تمام دستاوردهای توسعه ، تمام دستاوردهای اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی در پناه دستیابی به انسان رشد یافته دینی ، انسان مؤمن ، آگاه ، هشیار حاصل شده باشد ، انقلاب بسیار موفق بوده اما اگر این فاکتور را حذف کنید و همه عوامل دیگر مثبت باشند ، به نظر من انقلاب ناموفق بوده . یعنی یک عنصری اینجا وجود دارد که وزنش از دهها عنصر اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی دیگر سنگین تر است . همه آن دستاوردها یک طرف و اینکه ما آدمهایی تربیت کنیم که به طور جد دین باور باشند ، با شاخص های دینی اندیشه و رفتار کنند و رفتار فردی و اجتماعی آنها اینگونه باشد ، انقلاب موفق می شود و در دنیای امروز این جاذبه دارد . تأکید من به شما و خودم این است که ، هدف را گم نکنیم ، هدف اینجاست .

نوشته شده توسط : هدی مقدسی

نظرات ديگران [ نظر]